|
L-iscouts f’Malta
bdew fl-1908 filwaqt
li f’Għawdex twaqfu
fl’1916. Erba snin
oħra jiċċelebraw
il-mitt sena. Nawgurawlhom
għal ħidma bla waqfin
ta’ dan il-moviment.
Fil-prezent f’Għawdex
hawn il-Victoria
Scouts u Xagħra
Scouts. Filfat il-Victoria
Scouts is-sena id-dieħla
jiċċelebraw il-ħamsin
sena mit-twaqqif
mil-ġdid peress
anke fir-Rabat kien
waqaf dan it-troop.
Fil-bidu tas-snin
tletin id-Direttur
ta’ l-Edukazzjoni
kien għamel emfasi
biex f’kull belt
u raħar jiġu ifformati
t-troops ta’ l-iscouts.
Iż-Żebbuġ ukoll
messitu din ix-xorti
li jitwaqqaf il-moviment
ta’ l-iscouts. Għalkemm
kont nisma liz-ziju
Ġuzepp ix-Xawli
jgħid li kien scout,
qatt ma interessajt
ruħi. Forsi għax
ħsibt li kien hemm
xi group ta’ dilettanti
u li kienu isejħu
lilhom infushom
hekk.
Kien nhar il-Ħadd
19 ta’ Frar, 2012
li irċevejt email
mingħand ħija Baskal.
Bagħtli ritratt
ta’ Scouts miż-Żebbuġ
u l-ismijiet inkluz
il-laqam taghħom.
Baskal qalli jekk
ngħarafx li xi wieħed
min dawn tar-ritratt.
Ir-ritratt kien
għaddiehulu Karmnu
Vella, it-tifel
ta’ Vitor s-Sipa
li kien wieħed mil
l-iscout. X’ħin
rajt dan ir-ritratt
fhimt kemm kienu
organizzati l-iscouts
fir-raħal tagħna.
Skont informazzjoni
li ġbart dan il-moviment
beda bil-ħidma ta’
Pupull Cassar li
kien magħruf bħala
tax-Xaplun. Miegħu
kien hemm oħrajn
fosthom is-Suprendent
Manwel Galea, Dun
Ġuzepp ta’ Sarogi,
is-Surġent Wigi
Camilleri u s-surmast
Saver Farrugia tal-Pastur.
Patri Bernard Hersey
mis-Socjeta ta’
Ġiesu kien il-promotur
ta’ l-isouts f’Għawdex
u kont issibu jgħin
f’kull lokalita
li fiħ kien ser
jiġu mwaqqfa l-iscouts.
Ftit wara li kien
ġie lura mill-Awstralja
Pupull kien beda
fiż-Żebbuġ dak li
kien qed isir f’irħula
ohra, it-twaqqif
ta’ l-iscouts. Kien
fl-1935 li din il-ħolma
seħħet fiż-Żebbuġ.
Anke l-Għasri kien
hemm l-scouts.
Pupull Cassar kien
l-Scout Master.
Il-post li kienu
jużaw l-iscouts
kien fejn għal ħafna
snin kien hemm il-forn
mgħaruf bħala il-forn
tal-Peċiċ. Għal
xi snin f’dik il-pjazzetta
kien hemm l-iskola
primarja. It-trejning
kienu jgħamluh fil-pjazza
tar-raħal ħdejn
il-Knisja. Bħal
troops oħra l-iscouts
taż-Żebbuġ kienu
jgħamlu il-kamping.
Dan ġeneralment
kien isir il-Qbajjar
taħt ix-xifer. Għal
dan il-għan kien
jintuża il-post
tal-familja Camilleri.
Bħala uniformi kienet
tintuza dik li għadha
tintuza illum mgħamula
mid-drapp tal-kakin.
L-iscouts il-kbar
kienu jilbsu l-kappell
u dawk zgħar li
jissejju cubs kienu
jilbsu beritta zgħira.
Din għadha tintlibes
sallum mil-cubs.
Għalkemm kif jidher
fir-ritratt il-group
kien kbir mhux ħazin
kien hemm oħrajn
li minħabba il-faqar
ma setgħux jixtru
l-uniformi u saħansitra
baqgħu barra. Ġuzepp
Cini kien wieħed
min dawn. Ġuzepp
ma kienx daħal scout
għax il-familja
tiegħu ma kellomx
biex jixtrulu l-uniformi.
Qalli wkoll li kien
rebaħ kompetizzjoni
meta kien l-iskola
primarja taż-Żebbuġ
relatata mal-biedja
u peress li ma kellux
ħwejjeġ addattati
kien ġie imċaħħad
minnu. B’dieqa kbira
qalli ’ma setgħux
warbuhuli’.
Kumment li ingħatajt
min mara anzjana
kien li l-iscout
kienu jilbsu qalziet
qasir ħafna. Filfat
dakinnhar ommha
kienet tagħmel xorts
lil ħuha l-isfel
min irkoptejħ. Din
hi parti mil l-istorja
tagħna li minħabba
id-diċenza ma kienx
accettat ix-xorts
kif kienu jilbsuħ
l-iscouts madwar
id-dinja inkluz
f’Malta u Għawdex.
Sentejn wara, jigiefieri
fl-1937, l-iscout
taż-Żebbuġ ġew organizzati
b’mod professjonali
biex jiehdu ritratt
tal-group kollu.
Anzi mhux tal-group
biss izda ma l-ogħla
personalitajiet
f’Malta u Għawdex.
Kif ġie f’idejja
dan ir-ritratt bdejt
nistaqsi meta u
fejn ittieħed dan
ir-ritratt. Kien
hemm min jaħseb
li dan ir-ritratt
kellu tmenin sena
jew iżjed. Min ricerka
li għamilt sibt
li din is-sena dan
ir-ritratt jgħalaq
75 sena. Fuq wara
ta’ ritratt li rajt
għand il-Kan Noel
Saliba sibt id-data
1937. U mil l-eta
taz-ziju Ġuzepp
li skond ma qaluli
uliedu Toni u Salvina,
missierhom kellu
14 il-sena u kieku
għadu magħna kien
ikollu 89 sena.
Li issib ritratt
bħal dan kien wieħed
mis-sorpriżi ta’
hajti. Ħafna nies
li kelli kuntatt
magħhom biex niġbor
din l-informazzjoni
qaluli li lanqas
jafu jew semgħu
li xi darba eżista
ritratt bħal dan.
Saħansitra kien
hemm uhud li lanqas
jafu li xi darba
kienu jeżistu l-iscouts.
Min dawn kien hemm
anki uħud li kellhom
lil missierhom jew
familjari magħhom.
Ngħid il-verita
meta kont fil-kumitat
ta’ Żebbuġ Rovers
FC ħadna ritratt
uffiċċjali iżda
ħadnieħ għax irbaħna
il-Kampjunat Għawdxi
2003 – 2004. Li
kieku ma seħx dan
s-suċċess ma konniex
nieħduħ. U xorta
waħda ma kienx hemm
personalitajiet
kbar bħal dawk li
hemm f’dan ir-ritratt.
Fost dawn insibu
lil Sir Harry Charles
Luke li kien l-Assistent
Gvernatur ta’ Malta
bejn l-1930 u 1938
(Ritratt fin-nofs).
Kien hemm ic-Chief
Scout Leader ta’
Malta Edward De
Martino u Fr Bernard
Hersey.
Mertu imur għal
dak jew dawk li
organizzaw biex
ittieħed dan ir-ritratt
u hekk ħallew tezor
lir-raħal tagħna.
Mertu imur ukoll
għal Costanzina
Galea li zammet
b’għozza dan ir-ritratt.
Stqaqsejt ħafna
jekk jafux fejn
kien ittieħed dan
ir-ritratt. Kien
hemm min qalli li
setgħa ttieħed iż-Żebbuġ
u li l-post li jidher
wara ma għadux jezisti.
Qaluli ukoll li
jista jkun ittieħed
ħdejn l-iskola tal-Vajringa
tar-Rabat. Wara
li flejt sew il-kolonni
sibt li kienu differenti.
Komplejt ninvestiga
u sibt li l-iscouts
tar-Rabat f’dawk
iż-żminijiet kienu
jiltaqgħu f’dar
qrib il-Katidral.
Dun Ġużepp Farrugia
qalli li dak kien
ittieħed fil-pjazza
tal-Katidral. Dan
ġie ukoll konfermat
min ħuħ Anton Farrugia
li fir-ritratt jidher
liebes ta’ cub.
Meta ittieħed dan
ir-ritratt il-pjazza
tal-Katidral kont
titħol fiha mid-daħla
li hemm fil-ġemb.
Il-mina ma kienetx
hemm. Il-pjazza
kienet aktar għolja
milli hi illum.
Filfat għal-qorti
u għal Awla Kapitali,
il-post fejn ittieħed
dan ir-ritratt,
kien hemm tlett
tarġiet biss. Jekk
jigi mifli r-ritratt
jidru dawn it-tlett
tarġiet. Biex inkun
aktar ċert ħadt
xi ritratti u kemm
il-kolonni u kemm
il-ġebel tal-bini
juri li il-post
hu l-Awla Kapitali
fejn jiltaqu l-Monsinjuri
tal-Katidral, il-post
fejn ittieħed ir-ritratt
fl-1937.
Dan ir-ritratt poġġejtu
fuq l-internet u
anki bgħattu lil
ħabib tiegħi Joe
Axiaq li qed Melbourne
l-Awstralja. Joe
qal ‘b’dak ir-ritratt
kont sorpriż ħafna
għax la qatt kont
smajt li kien hemm
il-boy scouts iż-Żebbuġ
u anqas u anqas
qatt ma smajt lil
missieri jgħid li
kien wiehed minnhom.
Lanqas ħuti ma jiftakru
li qatt semgħuh
jgħid xi ħaġa’.
Dak li seħħ fiż-Żebbuġ
fl’1935 għandu jibqa
imniżżel fl-istorja
tagħna b’ittri tad-deheb.
Dan it-troop ma
kellux ħajja twila.
Wara erbgħa snin
biss faqqet it-tieni
gwerra dinjija.
Kemm Malta u anke
Għawdex daħlu f’dan
il-gwaj ikraħ. Il-bidu
tal-gwerra kien
it-tmien ta’ l-iscouts
taż-Żebbuġ. Minflok
iż-żgħażagħ Żebbuġin
baqgħu jitrenjaw
u jimmarċjaw fil-pjażża
tar-raħal dawn sabu
rwieħom suldati
jew iħaffru x-xeltrijiet.
Dak kellu ikun id-destin.
Destin kiefer li
kisser dan it-troop
u li qatt ma reġa
twaqqaf mill-ġdid.
Bħala tifel ta’
wieħed mil l-iscouts
miż-Żebbuġ u missier
ta’ żewġ scouts
ta’ Victoria Scouts
nappella li din
l-istorja tiġi mfakkra
fir-raħal tagħna.
Din l-istorja għandha
tagħlimna li z-zgħazagħ
tagħna dejjem kienu
kapaċi bħal oħrajn.
Il-Kunsill Lokali
għandu d-dmir li
jfakkar dan. Hi
ħasra li l-istorja
tat-twaqqif u t-tmiem
ta’ l-iscouts fiż-Żebbuġ
inkitbet biss fir-ramel.
Hi ħasra li l-maġġoranza
taż-Żebbuġin lanqas
biss jafu li kellhom
lil missierhom jew
familjari tagħhom
scouts. Jien wieħed
minn dawn – ma kontx
naf li missieri,
Ġuzepp Saliba magħruf
Bendu, kien wieħed
minnhom.
Dan l-artiklu
deher fir-Rivista
'L-Gholja taz-Zebbug'
2012 |
|