|
Hekk kif tgħaddi
d-daħla tal-Ponta
ta’ Għajn Melel
biex tibda n-niżla
li twasslek sal-Bajja
tax-Xwejni u tħares
quddiemek mill-għoli
taħtek, ftit ‘il
bogħod fejn illum
hemm il-grawnd taż-Żebbuġ
Rovers hemm il-fdal
ta’ dar li l-anzjani
tar-raħal kienu
jsibu bħala l-Lok
ta’ Għajn Melel.
Il-kelma ‘lok’ jew
‘post’ għal xi binja
ta’ dar kienet tintuża
ħafna.
Kif tibda n-niżla
għax-Xwejni fuq
in-naħa tax-xellug
kont tista’ taqbad
passaġġ dejjeq,
li konna ngħidulu
l-minżel, kollu
ġebel li jwasslek
sal-Lok ta’ Għajn
Melel. Minnu tibqa’
nieżel minn qalb
l-għelieqi sas-sisien
għolja tax-xtajta
bejn ix-Xwejni u
Wied il-Għasri.
L-irġiel tar-raħal
kienu jgħaddu minn
dan il-passaġġ biex
jaqtgħu fil-qasir
meta bil-lejl kien
ikun dawl ta’ qamar
u temp tajjeb għas-sajd
tal-kaħli. Kienu
jinżlu minn dawn
l-inħawi biex imorru
jistadu minn fuq
Ras ir-Reqqa u s-sisien
għolja ta’ fuq il-baħar.
Kienu jinżlu bil-mixi
armati b’barżakki
bl-għalf tal-kaħli
u l-qasab twal fuq
spallejhom.
Dwar il-Lok ta’
Għajn Melel kienu
jingħadu ħafna stejjer
ta’ iħirsa u fatati.
Kien hemm min jgħid
li fl-inħawi kien
hemm moħbi l-għoġol
tad-deheb li l-leġġenda
tgħid li nstab u
reġa’ nħeba minn
bidwi Għawdxi. Fuq
in-naħa ta’ wara
tal-Lok li tagħti
għal fuq il-baħar
għad fadal il-ħajt
b’tieqa li tagħti
wkoll għall-għelieqi
ta’ madwar. In-nannu
kien jirrakkonta
l-istorja ta’ wieħed
bidwi li kellu n-nies
jaħdmu miegħu biex
jgħinuh fl-uċuħ
tar-raba’. Ra tiela’
ajru msaħħab u nstema’
xi ragħad fil-bogħod.
Ħareġ jgħajjat kemm
jiflaħ lill-ħaddiema
minn din it-tieqa,
“Ejjew, ejjew għax-ġejja
x-xita”, biex il-ħaddiema
jidħlu għall-kenn.
Meta konna tfal
kienu jgħidulna
biex meta jinstema’
r-ragħad u s-sajjetti
noqgħodu kwieti
għax l-għajjat u
l-istorbju jiġbdu
s-sajjetti. U hekk
ġralu dan il-bidwi;
faqqet sajjetta
kbira u waqqgħet
il-Lok ta’ Għajn
Melel u qatlitu.
L-irġiel taż-Żebbuġ
kienu jgħaddu mgħaġġla
bil-lejl fi triqithom
għas-sajd. Darba
waħda raġel mir-raħal
kien tiela’ lura
lejn daru wara kważi
lejl sħih jistad.
Il-qamar kien għeb
wara s-sħab u kienet
dalma sewwa. Hekk
kif wasal qrib il-Lok
ta’ Għajn Melel,
moħħu beda jhewden
dwar l-istejjer
li kien sema’ u
għaġġel il-pass.
F’daqqa waħda jħoss
minn jiġbdu minn
wara. Ir-raġel twerwer.
Bil-fixla u bl-għaġla
telaq il-qasab u
l-barżakka tas-sajd
li kellu fuq spalltu
u baqa’ tiela’ mwerwer
jiġri lejn daru.
L-għadu fil-għodu
meta kienet għaddietlu
daqsxejn il-ħasda
ddeċieda li jerġa’
lura lejn il-mogħdija
qrib il-Lok ta’
Għajn Melel biex
jara jekk il-qasab
u l-barżakka tas-sajd
kinux għadhom hemm.
U hekk kif wasal
u sabhom induna
x’ġara. Is-sunnara
marbuta fit-tarf
tal-ħarira tul il-qasba,
li kienet imwaħħla
fit-tarf tal-qasba
tas-sajd, kienet
inqalgħet u bdiet
titkaxkar mal-art
mill-qasba fuq spalltu,
sakemm inqabdet
fi skoll fil-passaġġ.
Waqt li r-raġel
baqa’ miexi mgħaġġel
bil-qasba fuq spalltu
u s-sunnara fit-tarf
tal-ħarira weħlet
mal-ġebla, ħass
bħal min kien qed
jiġbdu lura. Ir-raġel
reġa’ lura lejn
daru u rrakkonta
l-istorja li ġratlu
qrib il-Lok ta’
Għajn Melel.
Fatt Storiku dwar
id-dar ta’ Għajn
Melel
Skont l-istorja
taż-Żebbuġ, ‘Iż-Żebbuġ
u l-Ġrajja Tiegħu’,
miktuba minn Mons.
Can. Cant. Giov.
Andrea Vella D.
D., J.C.D. li kienet
ippubblikata f’faxxikli
fl-1966, f’Faxxiklu
14, paġni 278 u
279, jirrakkonta
l-istorja ta’ din
id-dar.
Diżgrazzja qatt
bħala fir-raħal
Malli naqbdu n-niżla
ta’ Għajn Melel,
in-naħa tal-baħar,
naraw dar, illum
kważi mwaqqa’, li
jgħidulha tal-waħx,
għax kif jingħad,
kienu jisimgħu ħafna
taħbit.
Din id-dar tmenin
sena ilu kienet
razzett tal-familja
Ċini (Tal-Moxx).
Kien ix-xahar ta’
Settembru tas-sena
1879, meta minn
ġewwa t-tramuntana
daħal temp ikrah.
Beda l-beraq, ragħad,
sajjetti u xita
bil-qlil. Pupull
tal-Moxx tela’ fuq
il-bejt tar-razzett
biex isejjaħ lill-ħaddiema
biex jiġu għall-kenn.
“Ejjew…”, mal-kelma
sajjetta tixorbu
u tħallih mejjet.
F’dak il-jum waqa’
vistu kbir fuq il-familja
u l-parroċċa. Oħt
Pupull, Marija (Ġamrica)
semmiet Pupull għalih,
l-ewwel tifel li
kellha; dan issa
miet fis-sena 1964.
Kellu 84 sena.
Dan l-artiklu
deher fir-Rivista
'L-Gholja taz-Zebbug'
2012 |
|